Fases van een burnout

Burn-out fase 1: Behoefte om je te bewijzen

De eerste fase van een burn-out kenmerkt zich door een sterke bewijsdrang. Je wil graag presteren op het hoogste niveau. Op anderen kom je over als enthousiaste werknemer (en dat ben je misschien ook wel), maar aan dit gedrag liggen andere zaken ten grondslag. Dat zijn hoge eisen stellen aan jezelf, een groot gevoel van verantwoordelijkheid en perfectionisme. Je gaat in deze fase gemakkelijk over je eigen grenzen heen en zet je eigen behoeftes opzij om de doelen van het bedrijf of de verwachtingen van de mensen om je heen te realiseren. 

Fase 2: Harder werken

Je bewijsdrang wordt steeds sterker en je gaat harder en harder werken om maar te kunnen presteren. Je trekt steeds meer werk naar je toe en kunt de werkzaamheden lastig loslaten of delegeren. Mogelijk heb je het gevoel dat je onmisbaar bent en wil je die onmisbaarheid ook laten zien aan je collega’s of manager. Vaak gaan mensen steeds meer overwerken en in hun vrije tijd bezig met hun werkzaamheden.

Fase 3: Je eigen behoeftes verwaarlozen

In deze fase is de bewijsdrang zo erg geëscaleerd dat je jouw eigen behoeftes verwaarloost. De meeste mensen offeren als eerste hun sociale leven en leuke activiteiten in hun vrije tijd op. Als je in deze fase zit, kijk je vaak ook negatief naar collega’s die hier wél tijd en aandacht voor hebben. Je levensstijl wordt in deze fase steeds minder gezond. Je gaat bijvoorbeeld meer koffie drinken, minder of sneller eten, minder (goed) slapen, minder sporten en meer roken of alcohol drinken. Alles moet wijken voor de werkzaamheden. 

Fase 4: Conflicten en behoeftes uit de weg gaan

Tijdens deze fase merk je wel op dat er iets niet klopt, maar je weet niet zo goed wat dan precies. Je kunt tijdens deze fase prikkelbaar worden, wat weer leidt tot collega’s met de andere mensen op de werkvloer. Ook in de privésituatie kunnen er problemen ontstaan. Deze issues worden nog eens erger door het gebrek aan slaap en het niet uitspreken van conflicten. In deze fase merk je ook de eerste fysieke klachten op. Je voelt je vaker opgejaagd, paniekerig of zelfs bedreigd. Je kunt vergeetachtig worden en houdt je daardoor niet goed aan afspraken, of vergeet dat je bepaalde werkzaamheden moet oppakken. 

Fase 5 van een burn-out: Je waarden herzien

Je gaat anders naar zaken kijken; je prioriteiten worden anders en alles wat je eerder zo belangrijk vond is nu ondergeschikt aan je taken en werkzaamheden. Je emoties worden vlakker en je kunt minder empathie opbrengen voor de mensen om je heen.

Fase 6: Ontkennen van het probleem

In deze fase word je steeds cynischer. Je voelt je verbitterd en bent volledig intolerant tegenover de mensen om je heen. Je ervaart problemen, maar de oorzaak daarvan ligt niet bij jou. Je ziet vaak je werk, werkgever, collega’s en/of je werkdruk als oorzaak van de problemen. Ook word je ongeduldiger, ervaar je problemen in sociaal contact en ben je vaker ziek. Je kropt frustraties op en deze frustraties kunnen leiden tot agressieve gevoelens. 

Fase 7: Terugtrekken

In fase 7 ga je je steeds meer terugtrekken en word je wereld steeds kleiner. Je begint sociaal contact met vrienden, familie of je eigen gezin als last te ervaren en kunt niet omgaan met kritiek. Je blijft je in allerlei bochten wringen om aan verwachtingen te voldoen waarvan jij denkt dat anderen die van jou hebben.

Je ervaart veel stress en wil daar zo snel mogelijk vanaf. Dit kan ertoe leiden dat je meer alcohol drinkt, meer drugs gebruikt of bijvoorbeeld meer gaat roken. Kenmerkend voor fase 7 is dat je het gevoel hebt dat je in een hopeloze situatie zit en dat je leven totaal geen zin of richting heeft. 

Fase 8: Gedragsverandering

Je gedrag begint steeds meer te veranderen en je omgeving merkt dit op. Je wordt afstandelijker, gedraagt je onverschillig of zelfs apathisch. De mensen om je heen gaan zich nu echt zorgen maken. Als ze dit tegen je zeggen, reageer je er vaak boos of geïrriteerd op. 

Fase 9: Depersonalisatie

Het gevoel dat past bij deze fase is het best te beschrijven als ‘je niet meer jezelf voelen’. Het voelt alsof er een muur zit tussen jou en de rest van de wereld. Ook de dingen die je opmerkt, je eigen gedachten, je gevoelens en hoe je je gedraagt, voelen alsof ze los van je staan. Je hebt wel een normaal besef van realiteit, maar het voelt voor jou alsof alle dagen zinloos zijn.

Je rondt routinematig de dingen af die je moet doen en ‘dat is het dan’. Deze dingen voelen nutteloos aan. Je krijgt een lager gevoel van eigenwaarde, hebt het idee dat je niets bijdraagt en verwaarloost je leefomgeving en je eigen gezondheid. 

Fase 10: Innerlijke leegte

In deze fase voel je je totaal uitgeput en nutteloos. Je ervaart leegte en moedeloosheid. Veel mensen krijgen in deze fase last van allerlei angstklachten en paniekaanvallen. Je kunt je het ene moment emotioneel afgestompt voelen en het andere moment juist een ontzettend emotionele uitbarsting hebben.

Sommige mensen proberen de leegte onbewust op te vullen door veel te eten, te gokken, alcohol te drinken, drugs te gebruiken of veel nieuwe spullen te kopen. Soms helpt dit gedrag om tijdelijk de leegte te vergeten, maar je behoeftes worden hierdoor niet vervuld. Daardoor kun je het gedrag weer gaan herhalen en kan het zelfs leiden tot een verslaving. 

Fase 11: Depressie

In deze fase van je burn-out ga je nog negatiever naar het leven kijken. Alles voelt zinloos en je ziet er tegenop om de volgende dag weer wakker te worden. Sommige mensen krijgen in deze fase gedachten over suïcide. Je kunt gevoelens van zelfhaat krijgen. Het leven voelt uitzichtloos en hopeloos. 

Fase 12: Burn-out

In de burn-outfase stort je emotioneel, fysiek en mentaal helemaal in. Je kunt niet meer functioneren en de kleinste activiteiten kosten de grootste moeite. Je symptomen zijn heel ernstig en je kunt zelfs fysieke klachten krijgen die levensbedreigend zijn. Ook kunnen de gedachten aan zelfmoord nu dagelijks aanwezig zijn. Het is absoluut noodzakelijk dat je een behandeling krijgt voor je burn-out. 

Conclusie

Voordat je een burn-out krijgt heb je, zoals je net gelezen hebt, een lange weg afgelegd. De meeste mensen doorlopen alle fases voordat ze een burn-out krijgen, maar dit hoeft niet in chronologische volgorde te gebeuren. Merk je bij jezelf of bij iemand in je omgeving gedrag op dat past bij deze fases? Grijp dan zo snel mogelijk in. 

Het is heel belangrijk om te voorkomen dat je tot de burn-outfase komt. De klachten die je in de burn-outfase krijgt kunnen heel schadelijk zijn. Het herstellen van een burn-out duurt ook een stuk langer dan wanneer je overspannen bent. Heb je de burn-outfase bereikt? Schakel dan snel hulp in van een deskundige professional, zodat je op de juiste manier begeleid wordt naar duurzaam herstel. Hier lees je meer over het vinden van de juiste hulp en ondersteuning bij burn-out.